Kutsal Kitap’taki soyağaçları, İsrail halkının, Tanrı’nın kendi için oluşturduğu ve kendine ayırmak üzere antlaşma yaptığı bir halk olarak soylarının devamlılığının ve seçilmişliklerinin sürmekte olduğunu ifade eder. Soyağaçları amaçlarına göre, yalnızca bir kuşağı da kapsayabilir (örn. Yar. 5. bölüm), birden fazla kuşağı da kapsayabilir (örn. Yar. 10. bölüm). Teolojik işlevlerinin yanı sıra, kapsamları itibariyle de eski Ortadoğu soyağaçları arasında benzersizdirler. Soyağaçlarının başlıca üç amacı vardır: ailevi (yani sosyal konum), yasal (yani siyasal konum) ve dinsel. (1) Kişinin ailevi bakımdan sosyal konumu, ayrıcalıkları ve yükümlülükleri (örn. ilk doğan oğlun hakları ve cariyelerden doğan çocukların ikinci konumda olması) soy ağacındaki yeriyle belirlenir (bkz. 1Ta. 7:14-19). (2) Soyağaçları, belirli bir soya verilmiş (siyasal ve yasal açıdan) görev ve konumlara sahip olanları belirlemeye yarar. Bu görevlerden birine atanan bir kişiye karşı yapılan itirazlardan kaynaklanan çekişmeler bu soyağaçlarına bakılarak çözümlenirdi. Toprak paylaşımı gibi konulardaki kararlar da (örn. ülkenin on iki oymak arasında bölünmesi) soyağaçları göz önüne alınarak verilirdi. Askere alınacaklar soyağaçlarına göre belirlenirdi; zaten soy kayıtlarının birçoğu zorunlu askerlik hizmetine alınacakları belirlemek üzere hazırlanmıştır (1Ta. 5. bölüm; 7:1-12,30-40; 8. bölüm). (3) Soyağaçları, dinsel bakımdan ise hizmet edecek kâhinlerin ve Levililer’in belirlenmesi amacıyla kullanılırdı (1Ta. 6:1-30; 9:10-34; Neh. 7:61-65).
Aynı oymağa veya aileye ait soy kayıtları kıyaslandığında birtakım farklılıklar göze çarpar. Kayıtlar arasındaki bu farklılık (örn. soyağacında yer alan bazı atalara listede yer verilmemesi), amacın farklılığından kaynaklanır. Kayıtlarda bazen, konu edilen kişinin herkes tarafından tanınan bir atası olduğunu göstererek sosyal veya dinsel konumunu vurgulamak amaçlandığı için soyağacındaki bazı adlar atlanır; bazen de soyağacını belirli bir sayıyla sınırlamak amacıyla önemsiz adlar listeye dâhil edilmez (bkz. örn. Mat. 1:1-17; Luk. 3:23-38). İbranice ve Grekçe’de ‘oğul’ anlamına gelen sözcükler aynı zamanda ‘torun’ ve hatta ‘soyundan biri’ anlamına da geldiği için listelerdeki bu atlamaları mümkün kılar. Bazen de sosyal konumdaki değişimler, soyağaçlarındaki adlarda yapılmış değişimlerle ifade edilir (bkz. 1Ta. 1:35-42; 6:22,27); bu durumda soyağacına yeni adların eklenmesi de söz konusudur (bkz. 1Ta. 5:11-22; 6:27; 7:6-12).
Luka’nın ve Matta’nın İsa Mesih’e ilişkin verdikleri soyağaçlarının ikisinde de İsa’nın bakire Meryem’den doğduğu belirtilir. Matta’daki soyağacı, İsa’nın (Kral Davut’un soyundan geldiği gösterilerek) Tanrı’nın meshettiği kral olduğunu, Luka’daki ise (soyu Adem ile Havva’ya dayandırılarak) insanlığın kurtarıcısı olduğunu vurgulamayı amaçlar.
Kutsal Kitap ayetleri bibleserver.com web sitesinde yeni bir pencerede açılacaktır.
Kaynak: Açıklamalı Kutsal Kitap. (İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2010) s. 554.
Telif Hakları © 2010 Yeni Yaşam Yayınları. İzin ile kullanılmıştır.