Üçlübirlik – Üçlük
İncil’in Matta kısmının son bölümünde, 28:18-19 ayetlerinde İsa, göğe alınmadan önce öğrencilerine son bir buyruk verir: “Gökte ve yeryüzünde bütün yetki bana verildi. Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin; onları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un adıyla vaftiz edin.” Bu ayetler Üçlübirlik’ten en açık ve güçlü biçimde söz edilen yer olmakla birlikte, birlikte üçlük kavramı tüm Kutsal Kitap boyunca işlenen bir konudur.
Üçlübirlik, Hıristiyanlık’ın temel öğretilerinden biridir ve Hıristiyanlık’ı diğer dinlerden ayırır. Kutsal Kitap’ın Eski Antlaşma (Eski Ahit) bölümünde sıkça ima edilse de (örn. Yar. 1:26), Üçlübirlik ifadesi, sistematik teolojinin bir ürünüdür. Tanrı kendisini açıklarken bu tanımı kullanmaz ve Kutsal Kitap boyunca da Tanrı’nın bir olduğu ilan edilir (Yas. 6:4; Yşa. 45:5-6; 1Ko. 8:6; 1Ti. 2:5), ancak Tanrı kendisini aynı özde olan üç kimlikte tanıtır. Kutsal Kitap’ta Tanrı’nın üç farklı kimlikte tezahür ettiği görülür: Baba Tanrı, Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı. Üçünün birliği, birlikte var olmanın yanı sıra, yetki paylaşımına ve sıfat birliğine dayalıdır. Üçü de aynı öze sahip ve ebedidir (Mez. 90:2; Va. 1:8,17; İbr. 9:14); her şeyi bilendir (âlim – Yer. 17:10; Va. 2:23; 1Ko. 2:11); her şeye gücü yetendir (kadiri mutlak – 1Pe. 1:5; 2Ko. 12:9; Rom. 15:19); her yerde hazır ve nazırdır (Yer. 23:24; Mat. 28:20; Mez. 139:7). Tanrı’nın Üçlük’teki birliği, aynı özde ve sıfatta, ayrı üç şahısta özetlenir. Üçlük olmadan Tanrı’nın tanımı eksik kalır.
Birlik, çoğunlukla Tanrı’nın ontolojik (varlıkbilimsel) birliği olarak açıklanırken, Tanrı’nın üçlüğü, işlevsel üçlük veya işlevsel itaat, yani rolde teslimiyet olarak ifade edilir. Üçlübirlik’in üç üyesi, eylemlerinin farklılığıyla ve aralarındaki ilişkiyle ayırt edilir. Üçlübirlik’in farklı işlevleri, en açık şekilde kurtuluş tasarısında somutlaşır. Baba Tanrı, kurtuluşu tasarlar ve bunu gerçekleştirmek için Oğul’u görevlendirir. Oğul çarmıhta ölür, ölümden dirilir ve başkâhinlik (Tanrı’yla insan arasında aracılık etmek) görevini yerine getirir. Kutsal Ruh, Oğul’un ölüm ve dirilişle gerçekleştirdiğini, yeniden doğuş ve vaftiz aracılığıyla insanlarda etkin kılar. İşlevsel itaat, yani rolde teslimiyet kavramı, Oğul’un Baba’ya tâbi olduğunu açıklayan Yeni Antlaşma (İncil) ayetlerinde açıkça görülür; bu teslimiyet özsel bir teslimiyet değildir, Üçlük’ün içindeki uyumu sağlayan itaat ilkesine dayalı bir teslimiyettir.
Üçlübirlik öğretisi, aklı aşan ve imanla kabul edilen vahyin önemini anlatan güçlü bir öğretidir; Tanrı’nın “birliği” ile “çokluğu” arasındaki ilişkiyi, diğer bütün felsefi akımlardan daha iyi açıklar. İmanlılar, Üçlübirlik’te gördükleri karşılıklı sevgi ve itaat örneği sayesinde birlikte nasıl yaşamaları gerektiğini öğrenirler.
Bible verses will open on bibleserver.com in a new window.
Source: Açıklamalı Kutsal Kitap. (İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2010) p. 1433.
Copyright © 2010 Yeni Yaşam Yayınları. Used by Permission.